Waardigheid is een rechtsfilosofisch begrip dat verankerd ligt in de Europese grondwet. In artikel II-61 staat dat waardigheid onschendbaar is en beschermd moet worden.
Chivo Vitaliteitskompas copyright 2023
ID Coach Gino Goossens, volgt momenteel de opleiding van Chivo tot Vitaliteitskundige en legt daarmee een basis om mensen en bedrijven te coachen op het gebied van duurzame vitaliteit. Maar wat is de energie die nodig is om een leven lang doelen te bereiken? Gino heeft dit voor ons gedestilleerd in het Chivo-kompas, een model dat vier fundamentele psychologische behoeften belichaamt die elk bijdragen aan vitaliteit.
Dit artikel nodigt je uit op een boeiende ontdekkingsreis door het Chivo-kompas. Elke cirkel van het Venn-diagram – zelfontplooiing, authenticiteit, gemeenschap en gezamenlijke groei – wordt zorgvuldig onderzocht. Daarnaast wordt de cruciale rol van psychomarkers in het beoordelen van welzijn en het subtiele onderscheid tussen vitaliteit, gezondheid en geluk besproken.
Of je nu een professional bent die op zoek is naar diepgaande kennis, of gewoon een nieuwsgierige ziel die geïnteresseerd is in persoonlijke groei en welzijn, dit artikel belooft waardevolle inzichten te bieden.
Duurzame vitaliteit, de energie die nodig is om een leven lang doelen te bereiken, kan complex lijken. Maar we hebben het voor je ontrafeld in het Chivo-kompas.
Het Chivo-kompas
Het kompas bestaat uit vier cirkels, een zogenaamd Venn-diagram, dat vier psychologische behoeften vertegenwoordigt. Deze behoeften zijn zelfontplooiing, authenticiteit, gemeenschap en gezamenlijke groei. Elk van deze vier basisbehoeften drijft vitaliteit, de energie om doelen na te streven. Ze gaan over de mens en motivatie. Deze vitaliteit kan kortstondig zijn, van seconden tot enkele jaren. Maar als je een leven lang deze energie wilt behouden, dan moet je alle basisbehoeften blijven vervullen: dit resulteert in duurzame vitaliteit. Het is daarom belangrijk om nader kennis te maken met de vier cirkels:
Authenticiteit
Deze cirkel gaat over het kunnen maken van keuzes die in lijn liggen met jouw behoeften en waarden. Iedereen heeft dezelfde basisbehoeften, maar we hebben niet allemaal dezelfde waarden. Jouw eigen waarden vormen de persoonlijke routekaart waarmee je je basisbehoeften wilt bevredigen. Weten hoe je jouw behoeften kunt bevredigen in lijn met jouw waarden maakt dat je authentiek kunt zijn.
Gemeenschap
We willen allemaal deel uitmaken van een groep, maar er zijn mensen met wie we willen zijn en er zijn mensen met wie we moeten samenwerken. We hebben beide nodig. De mensen met wie je wilt zijn, zijn de mensen die je zo waarderen dat je jezelf kunt zijn.
Gezamenlijke groei
Je leeft niet op een eiland, maar in een dynamische wereld waarin alles verandert en steeds op elkaar afgestemd moet worden. Vroeger moesten we bijvoorbeeld vooral samen voor eten zorgen en nu moeten we samen voorkomen dat bijvoorbeeld het klimaat niet ontspoort. Het is meer dan alleen samenwerken, het gaat vooral om gezamenlijke groei.
Zelfontplooiing
Zolang je leeft ben je bezig met zelfontplooiing. Dat doe je door je te verdiepen in je interesses of activiteiten waar je van ‘aan’ gaat. Meestal gaat dat vanzelf, tenzij je bijvoorbeeld andere zaken of andere mensen altijd voorrang geeft en dan sta je stil. Wanneer dat zo is wordt het tijd om jezelf weer aandacht te geven en jezelf weer te prikkelen.
Psychomarkers
Als het gaat om welzijn, kijkt men al snel naar lichamelijke functies en signalen, zoals bloedglucose, cholesterol of BMI. Deze biomarkers voorspellen of de gezondheidstoestand in de verkeerde richting evolueert, zodat er tijdig kan worden ingegrepen voordat iemand daadwerkelijk ziek wordt. Ze geven echter weinig inzicht in iemands waardigheid, motivatie om voor zichzelf te zorgen, energieniveau of vermogen om vol te houden. Juist deze aspecten zouden we willen weten, omdat ze vaak veel beter voorspellen hoe het met iemand gaat. Daarom hebben we een equivalent nodig van de biomarkers, en dat noemen we psychomarkers. Die psychomarkers zijn de indicatoren die iets zeggen over de psychologische basisbehoeften: Authenticiteit (autonomie), Gemeenschap (binding), Zelfontplooiing (competentie) en Gezamenlijke groei (rechtvaardigheid). Ze helpen voorspellen of iemand zal floreren of zal verpieteren!
Vitaliteit is geen gezondheid
De energie hebben om doelen na te streven blijkt ook aanwezig te zijn als je ziek bent, zelfs als je nooit meer beter wordt. Je kunt dan nog steeds gemotiveerd zijn om een waardig leven op te bouwen of zelfs waardig je leven af te ronden. Daar staat tegenover dat er zat gezonde mensen met hun ziel onder hun arm kunnen lopen en helemaal niets meer willen en voor elkaar krijgen. Als je vitaliteit hoog genoeg is, dan heb je ook de motivatie om je gezondheid te verbeteren. Zonder vitaliteit voel je die aandrang niet eens. Het is voorwaardelijk gebleken. Ook TNO en RIVM zijn tot de conclusie gekomen dat vitaliteit niet gelijk is aan gezondheid of kwaliteit van leven. Het gaat over motivatie, energie en veerkracht. Het is de reden waarom we in ons Chivo kompas richten op psychologische en niet op de biologische basisbehoeften.
Vitaliteit is geen geluk
Het is intuïtief om te denken in termen van geluk, maar onze insteek is waardigheid, het idee dat elk mens van waarde is én ook gelijkwaardig is. Ook mensen met mentale ziekten kunnen perioden geen geluk ervaren, maar wel vitaliteit, omdat ze doelen hebben of doelen willen. Sturen op geluk is daarmee in strijd met de realiteit. Als we echter insteken op waardigheid, dan kunnen we ons zelf zijn en hebben we een basis om echt samen te werken. Voor de één leidt dat tot geluk, voor de ander tot zingeving, ook als men daarvoor moet lijden. In alle gevallen leidt het tot een waardig leven, een leven dat de moeite van het leven waard is. Dat geeft een leven lang energie en is de basis voor duurzame vitaliteit.
Toepassingen van het vitaliteitskompas
Het kompas met de psychomarkers kan in allerlei domeinen worden ingezet. Bij Individuele Coaching gericht op leren een waardig leven te leiden en bijdraagt aan de motivatie om je gezondheid te verbeteren. In de gezondheidszorg om het biopsychosociale model aan te vullen, in het privédomein van opvoeding en relaties, in het werk- en schooldomein als het gaat om welbevinden én prestaties, en in het sociaal domein in relatie tot sociale rechtvaardigheid.
De universele toepassing van de psychomarkers is mogelijk omdat ze universeel zijn. Ze zijn in alle onderzochte culturen gevonden. Ze gaan namelijk over de mens en motivatie. Ze vormen de basis van waardigheid en daarmee het uitgangspunt voor beschaving, omdat beschaving gaat over individuele en collectieve waardigheid. De psychomarkers zijn universeel en betekenisvol gebleken in alle culturen. Ze zijn ook van betekenis als het gaat om werk, de relatie met de gemeente, school of de eigen leefstijl.
Wetenschap
Dit is geen intuïtief samengesteld Venn-diagram, maar één gebaseerd op wetenschappelijke theorie en statistische analyse. De posities van de cirkels zijn ook niet willekeurig, maar gebaseerd op een circumplex* waarin doelen zich statistisch concentreren rondom behoeften. Wanneer deze behoeften bevredigd worden, heeft dat een positieve invloed op het welbevinden, veerkracht, zingeving, prosocialiteit*, eigenwaarde en natuurlijk duurzame vitaliteit.
Overlappende cirkels
Daar waar de cirkels overlappen tref je een wat meer technische benaming aan, zoals persoonlijke identiteit of weerbaarheid. Zelfontplooiing in combinatie met authenticiteit, betekent dat je werkt aan je persoonlijke identiteit. Wie ben je en waar sta jij voor? Sociale identiteit gaat over in welke groepen je je herkent, zoals familie, je werk of een land van herkomst. Maar veel belangrijker nog is dat je die groepen een ’thuis’ zou willen noemen. Weerbaarheid en veerkracht worden worden vaak als synoniemen ingezet, maar verschillen weldegelijk. Weerbaar zijn betekent dat je onder (emotionele) druk niet zomaar omvalt. Mocht je onverhoopt omvallen dan betekent veerkracht dat je snel weer op kunt staan. Beiden zijn nodig voor duurzame vitaliteit, want zonder wrijving krijg je geen glans.
Duurzame vitaliteit
Als alle cirkels overlappen in je leven, dan heb je waardigheid. Je hebt alles van waarde voldoende aandacht gegeven. Dat biedt je een platform voor duurzame vitaliteit, de energie hebben om een waardig leven op te bouwen. Het embleem in het midden is het beeldmerk van Chivo. Dat is gekozen, omdat het Chivo een samentrekking is van het Chinese Chi en het Latijnse Vivo, wat zoveel betekent als het verlevendigen van levensenergie. Vitaliteit dus en is daarmee een integraal onderdeel van het ontwerp. Je ziet dat het bij ons niet draait om geluk of per se een gelukkig leven leiden, maar om een waardig leven. Wat jij de moeite waard vindt is nogal persoonlijk. Het belangrijkste is dat je je realiseert dat je het nooit in je eentje doet, maar met de mensen met wie je wilt zijn en de mensen met wie je moet samenwerken. Het klinkt tegenstrijdig, maar alleen samen kan een ieder zijn persoonlijke basisbehoeften bevredigen. Dat is de basis voor duurzame vitaliteit.
Wat heb je nodig?
Er zullen momenten in je leven zijn dat de vier cirkels elkaar niet overlappen en een ID Coach, opgeleid tot Vitaliteitskundige je helpen met bepalen waar je bent en waar je aandacht aan kunt schenken. Je bevindt je in een specifieke situatie in je leven en soms is het goed om even stil te staan bij vragen die je jezelf kunt stellen. Leef je niet teveel in je comfort zone? Ontwikkel jezelf nog genoeg? Kun je je gevoelens delen met de mensen met wie je graag samen wilt zijn? Leef jij nog voldoende naar je eigen waarden? Die vragen in het kompas kunnen je helpen om je aandacht te richten op je waardigheid.
Conclusie
Er is een wetenschappelijke formule voor duurzame vitaliteit, die onderbouwd kan worden met duizenden publicaties van observationeel en experimenteel onderzoek. Het betekent dat het niet alleen werkt op papier, maar ook in de praktijk. Het hart van die formule is dat duurzame vitaliteit het gevolg is van samenwerken om ieders persoonlijke basisbehoeften te bevredigen, zodat er een waardig leven opgebouwd kan worden.
Wil je echte diepgang, dan kun je je laten begeleiden door een Chivo Vitaliteitskundige al dan niet met een specialisatie leiderschap of klinisch en lid van de beroepsvereniging BOvV. De Vitaliteitskundige bij RPTC Fitness is ID Coach Gino Goossens, die momenteel de opleiding volgt tot Vitaliteitskundige en ook klinische Vitaliteitskundige op zijn programma heeft staan.
Interesse om in contact te komen met ons? Maak gebruik van onze gratis introductie middels de 🔗 link hieronder en begin je reis naar een sterker en zelfverzekerder leven!
INTRODUCTIE? KLIK HIER
Wil je mijn persoonlijke, weekelijkse “Een klein pleuris bakkie met Coach Gino! Jouw wekelijkse coaching tips voor bij de koffie ☕” ook gratis ontvangen? Schrijf je dan vrijblijvend hieronder in.